فن بیان چیست و چگونه می‌توان فن بیان را تقویت کرد؟

مهمترین وسیله‌ای که ما انسان‌ها برای بیان افکار، احساسات، ایده‌های خود و برقراری ارتباط با دیگران در اختیار داریم زبان است. به عبارت دیگر ما برای بیان خود به تکلم نیاز داریم و به خوبی به این امر واقفیم که چگونه بروز آن به بهترین نحو می‌تواند در موقعیت‌های مختلف جوانب گوناگون زندگی شخصی و حرفه‌ای ما را تحت تأثیر قرار دهد.

برای رسیدن به این مطلوب ما در درجه‌ی اول باید به مهارت فن بیان مجهز شویم و اصلا بدانیم فن بیان یعنی چه؟! در ادامه این محتوا در ابتدا به سوال فن بیان چیست، پاسخ می‌دهیم و در ادامه راه‌های تقویت آن را بررسی می‌کنیم.

فن بیان و سخنوری چیست؟

فن بیان در واقع یک مهارت است که با استفاده از انواع تکنیک‌ها، افزایش نفوذ و اثر کلام ما را در پی خواهد داشت. فن بیان شامل جنبه‌های مختلفی‌ اعم از زبان بدن، تن صدا، انتخاب واژه‌ها و ساختار بیان است که می‌تواند تاثیر بسزایی بر درک پیام بیان احساسات شما داشته باشد.

پس اگر می‌خواهید تا در هر موقعیت مشخص به بهترین نحو قادر به سخن گفتن باشید و دیگران را مجذوب کلام خود کنید باید به فکر تقویت فن بیان‌ خویش باشید.

چرا برخورداری از فن بیان قوی اهمیت دارد؟

شما روزانه با افراد بسیاری در ارتباط هستید، از اعضای خانواده و دوستان گرفته تا همکاران یا حتی افراد کاملاً بیگانه، داشتن فن بیان قوی به طور مستقیم بر کیفیت روابط شما تأثیر خواهد گذاشت و بی تردید بالا بردن کیفیت روابط به بهبود کیفیت زندگی‌مان کمک خواهد کرد.

مسلط بودن بر تکنیک‌های فن بیان و داشتن ارتباطات و کلام مؤثر به بالا رفتن اعتماد به نفس شما کمک خواهد کرد، می‌تواند مقدمه‌ی خوبی برای پیشرفت شما در حرفه‌تان باشد و کیفیت روابط اجتماعی شما را بالا ببرد.

اگر بدانید که چگونه فن بیان خود را تقویت کنید آنوقت قادر خواهید بود تا در هر شرایطی بهترین کلمات را انتخاب کنید، به مخاطبتان به نحو فعال گوش دهید، لحن‌تان را به خوبی کنترل کنید و حتی زبان بدن درستی داشته باشید تا پیامتان را بی کم و کاست و به طور واضح منتقل کنید.

چگونه فن بیان خود را تقویت کنیم؟

در برابر این پرسش که چگونه فن بیان خوبی داشته باشیم پیش از هر چیز باید دانست یادگیری تکنیک‌های فن بیان بیشترین کمک را به ما خواهند کرد. حال که دانستیم فن بیان چیست بگذارید به تکنیک‌های گوناگونی بپردازیم که فن بیان ما را تقویت می‌کنند. برخی از مهمترین این تکنیک‌ها عبارتند از:

گوش دادن خوب و فعال: فراموش نکنید که برای داشتن بیان خوب و برقراری ارتباط مطلوب مهمترین چیز این است که بتوانید خوب به دیگران گوش دهید. خوب گوش دادن باعث می‌شود که شما جواب‌های بهتری بیابید و علاوه بر آن از خلال صحبت‌های دیگران نکات خوبی را یاد بگیرید. پس فروتن باشید و آموزش فن بیان را از همین جا شروع کنید.

داشتن اعتماد به نفس بالا: داشتن اعتماد به نفس بالا اغلب منوط به داشتن اطلاعات و داده‌های کافی است. پس در صورت لزوم پیش از شروع مکالمه پژوهش کنید تا نداشتن اطلاعات کافی باعث ضعف و تزلزل شما نشود. از لغزش‌های کلامی احتمالی نترسید، بلکه با بالا بردن اعتماد به نفس آن‌ها را نیز به فرصت تبدیل کنید.

گسترش دایره‌ی لغات‌ و واضح حرف زدن: هر چقدر کلام شما واضح‌تر باشد و منظور خود را بهتر منتقل کنید، تأثیر کلامتان هم بیشتر خواهد بود. گسترش دایره‌ی لغات به انتقال بهتر پیام کمک می‌کند پس سعی کنید با انجام کارهایی مثل یادداشت کردن کلمات جالب توجه و به کار بردن آن‌ها یا پیدا کردن مترادف‌ها و متضادها و ... دایره‌ی لغات خود را وسیع‌تر کنید.

استفاده از زبان بدن: در روند آموزش فن بیان باید توجه داشت که استفاده از زبان بدن مناسب باعث می‌شود که سخن شما علاوه بر مؤثر بودن جذاب هم باشد و با رفع یکنواختی کلام مخاطب را خسته نکند. داشتن ارتباط چشمی مؤثر، به موقع لبخند زدن یا اخم کردن، استفاده به جا از دست‌ها یا تکان دادن سر و حتی داشتن ژست مناسب به داشتن زبان بدن درست و مناسب کمک زیادی می‌کنند.

استفاده از مثال، داستان، خاطرات شخصی و طنز: استفاده از مثال‌ها و داستان‌های مناسب یا خاطرات و مزاح به موقع علاوه بر این که سخنرانی یا مکالمه‌ی شما را از خطر حوصله سربر بودن نجات می‌دهد تا حد زیادی به خوب فهماندن منظور ما نیز کمک می‌کند و به کلاممان وضوح بیشتری می‌بخشد.

تمرین کردن: برای خوب بودن در هر کاری داشتن تمرین لازم است. برای تبدیل شدن به یک سخنور خوب به دنبال این باشید که چه کتابی برای فن بیان خوب است، آن را مطالعه کنید و نکات مهمش را به کار ببندید. جلو آینه بایستید و صحبت کنید. صحبت‌های خود را ضبط کنید، با دقت به آن‌ها گوش دهید، عیب‌های خود را بشناسید و برای برطرف کردن آن‌ها تلاش کنید مثلا تکیه کلام‌ها را تا حد ممکن حذف کنید و استفاده از آواها را به حداقل برسانید و ... .

کنترل تن صدا، لحن و تقویت حنجره: بسیار مهم است که لحن و تن صدای ما به هنگام سخن گفتن در هماهنگی کامل با محتوای حرفمان باشد و این به تمرین نیاز دارد. دیگر اینکه لازم است برای تقویت حنجره‌ی خود پاره‌ای موارد غذایی را حذف کنید و تمریناتی مثل تکرار بعضی عبارات یا آواها و ... را به طور مرتب انجام دهید. شرکت در یک دوره اصول و فنون مذاکره در این مورد به شما کمک بسیاری خواهد کرد.

کنترل احساسات: کنترل احساسات بسیار مهم است و در صورت رعایت نکردن این مورد احتمال اشتباه بالا خواهد رفت. قبل از شروع سخنرانی در یک جلسه یا یک بحث سعی کنید با نفس عمیق کشیدن و حضور در لحظه‌ی حال آرامش خود را حفظ کنید. ترسیدن طبیعی است اما سعی کنید با شیوه‌های مناسب آن را از خود دور کنید. در صورت دریافت بازخورد منفی سعی کنید خود را کنترل و از عصبانیت جلوگیری کنید.

موارد گفته شده تنها بخشی از مهمترین تکنیک‌هایی هستند که اگر بخواهیم بدانیم چگونه فن بیان قوی داشته باشیم باید به آن‌ها رجوع کنیم و با تمرین و ممارست و جدیت، به تقویت این مهارت در خود بپردازیم اما موارد مهمی دیگری از قبیل شناخت مخاطب، بلندبلند و زیاد مطالعه کردن، برنامه‌ریزی کردن پیش از شروع بحث و ... نیز در این میان بسیار کمک‌کننده خواهند بود.

اهمیت و کاربرد فن بیان چیست؟

همانطور که پیش از این هم اشاره کردیم اهمیت فن بیان را نمی‌توان در یک امر یا یک جنبه خلاصه کرد چرا که تمامی جنبه‌های زندگی ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد و از این طریق کیفیت کلی آن را بالاتر می‌برد. اما حال که بهتر دانستیم فن بیان چیست، برای اشاره به برخی کاربردهای مهم آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

اگر شما کسی هستید که از صحبت در جمع یا ارائه‌ی کنفرانس و سخنرانی می‌ترسید، برای فائق آمدن بر این احساس کافی است فن بیان خود را تقویت کنید تا به خوبی از پس انجام این کارها برآیید. پس اگر دانشجو، استاد، معلم یا سخنران هستیم لازم است بدانید که فن بیان را چگونه تقویت کنید.

برای ورود به پاره‌ای مشاغل داشتن فن بیان شرط اول است و باید بدانیم چگونه فن بیان خوبی داشته باشیم. برای مثال اگر می‌خواهید یک روانشناس یا روانکاو خوب باشید با استفاده از این مهارت به روند درمان سرعت خواهید بخشید.

اگر به بازیگری، مجری‌گری یا گویندگی در رسانه‌های مختلف علاقه دارید بدون مهارت فن بیان موفقت‌تان تقریباً غیرممکن خواهد بود. اگر می‌خواهید قاضی یا وکیل مدافع شوید نیز برای صدور حکم و دفاع از موکل‌تان ناچارید به تقویت فن بیان روی بیاورید.

برای انجام مذاکرات پیش از بستن قراردادهای مهم نیز فن بیان است که می‌تواند به شما در تأمین حداکثری منافعتان کمک کند. حتی برای داشتن یک فروش خوب در کسب و کارتان هم نمی‌توانید از اهمیت این امر چشم‌پوشی کنید.

موفقیت بالا در انجام مصاحبه و معرفی خود نیز مشروط به این است که بدانیم فن بیان چیست و چگونه فن بیان خوبی داشته باشیم. به خصوص برای قبولی در مصاحبه‌های شغلی این مهارت تا حد زیادی شانس ما را برای استخدام شدن بالا خواهد برد.

اما شغل ما فقط بخشی از زندگی ما است. بخش‌های مهم دیگر مربوط به روابط شخصی، دوستانه، خانوادگی و به ویژه رابطه‌ی ما با شریک زندگی‌مان است. حال که می‌دانیم چگونه فن بیان خوبی داشته باشیم، با مسلط بودن بر تکنیک‌های فن بیان و تقویت آن ما افکار و احساساتمان را به بهترین نحو و با وضوح بیشتری منتقل خواهیم کرد و در دریافت افکار و احساسات آن‌ها نیز بهتر از قبل عمل می‌کنیم و همه‌ی این‌ها در کار هم باعث بهبود روابط شخصی ما خواهند شد.

تقویت فن بیان کودکان

اگر واقعاً به اهمیت مهارت فن بیان پی برده باشیم دغدغه‌ی آموزش آن به کودکانمان را هم خواهیم داشت. اگر شما هم با این پرسش مواجه هستید که چگونه فن بیان کودک را تقویت کنیم، پیش از هر چیز بهتر است که کودکانتان را از سنین پایین با کتاب و عادت خوب کتاب خواندن آشنا کنید، کتاب را بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی بدانید تا با گسترش دامنه کلمات و افزایش اطلاعات به داشتن فن بیان و کلام بهتر کودکتان کمک کنید.

به افزایش اعتماد به نفس کودکان توجه کنید، به آن‌ها احساس ارزش بدهید، با شیوه‌های مختلف از ترس آن‌ها بکاهید و اشتباهات کلامی‌شان را بدون تمسخر و سرزنش اصلاح کنید، او را با سایرین مقایسه نکنید و در صورت لزوم او را تشویق کنید.

تماشای کارتون‌های آموزنده می‌تواند داشتن لحن، تن صدا و حتی زبان بدن خوب را به آن‌ها آموزش دهد. زمانی که از اهمیت یادگیری فن بیان آگاه شوید، آنوقت برای کودکانتان وقت می‌گذارید، با حوصله به پرسش‌های آنها جواب می‌دهید و با آن‌ها هم‌کلام می‌شوید تا در درجه‌ی اول از شما بیاموزند اما در صورت نیاز می‌توانید با ثبت نام در دوره‌های آموزش فن بیانی که چهارچوب آن‌ها متناسب با سنین کم طرح‌ریزی شده به کسب مهارت آن‌ها به صورت تخصصی کمک کنید.

فن بیان را با چیزهای دیگر اشتباه نگیرید

حال که دانستیم فن بیان چیست و چگونه فن بیان خوبی داشته باشیم، دقت کنید که آن را با برخی امور که فقط در ظاهر به فن بیان می‌مانند اشتباه نگیریم. صفاتی مانند زیاده‌گویی و پرحرفی، چرب‌زبانی و تملق‌گویی، داشتن لحن و صدای خوب و حاضر جوابی هیچ یک مساوی با مهارت فن بیان نیستند.

چرا که نه تنها برخی اصول مهم برای داشتن کلام نافذ، مانند اینکه در هر موقعیت چه بگوییم و چگونه و در چه زمانی آن را بیان کنیم در این موارد لزوماً مراعات نخواهند شد بلکه این صفات می‌توانند نتیجه‌ی عکس داشته باشند و از تأثیر کلام بکاهند.

ضرورت آموزش برای تقویت فن بیان

پیش از این هم بر این امر تأکید کردیم که ما بدون روابطمان تقریباً هیچ نیستیم و اگر خواهان موفقیت در زندگی شغلی و شخصی خود هستیم باید بر افزایش کیفیت روابطمان تمرکز کنیم و این مهم تنها با تقویت مهارت فن بیان کاملاً محقق خواهد شد.

ممکن است برخی افراد گمان کنند که بدون دیدن آموزش خاصی ذاتاً از قدرت بیان بالا برخوردارند اما حتی این افراد باید بدانند که از دریافت آموزش حرفه‌ای بی نیاز نیستند.

برخورداری از آموزش صحیح در این حوزه شما را متوجه جزئیاتی می‌کند که اغلب به دهنتان خطور نکرده است و به شما تمرین‌هایی می‌دهد که پیش از این، آن‌ها را انجام نداده‌اید. بدیهی است که این موارد مهارت فن بیان و قدرت آن را در شما چند برابر می‌کنند.

در پایان بحث و با اطلاع از میزان اهمیت یادگیری فن بیان قطعاً به لزوم تقویت آن پی برده‌اید. پس اگر می‌خواهید با کلامتان دیگران را جذب کنید، کیفیت روابطتان را بهبود ببخشید یا در حرفه و کسب و کارتان به پیشرفت و موفقیت چشمگیری برسید همین حالا برای شرکت در دوره‌هایی که این مهارت به طور اصولی آموزش می‌دهند اقدام کنید و از فرصتهای طلایی و تجربه اساتید در این زمینه استفاده کنید.

شما با برخورداری از مهارت فن بیان علاوه بر این که کیفیت روابط و در نهایت زندگی خود را بالا می‌برید با داشتن آگاهی بیشتر به بهبود این موارد در زندگی آینده کودکتان هم کمک شایانی می‌کنید پس از آن غافل نشوید.