مقاله چیست و انواع آن | ساختار کلی مقاله چگونه است؟

شاید بتوان تعاریف مختلفی برای مقاله آورد که از جهات گوناگون آن را مورد بررسی قرار داده‌اند اما اگر بخواهیم یک تعریف ساده و در عین حالی دانشگاهی ارائه کنیم تعریف مقاله از این قرار خواهد بود، مقاله یک متن تخصصی است که با ادبیات علمی و رسمی و نوشته می‌شود، قالبی که دانشمندان و پژوهشگران از آن استفاده می‌کنند تا مسیر و نتایج تحقیقات خود در زمینه‌های مختلف را منتشر کنند.

مقاله‌ها ممکن است توسط یک یا چند نفر نوشته شوند و تنها در صورتی اجازه چاپ در نشریات و مجلات معتبر را خواهند داشت که از اصول خاص و معینی پیروی کنند.

ساختار کلی مقاله چگونه است؟

مقاله انواع گوناگونی دارد اما با این وجود برای نوشتن آنها باید از پاره‌ای اصول و قوانین مشابه نیز پیروی کرد تا معتبر دانسته شوند. می‌توان گفت که به طور کلی ساختار یک مقاله شامل این موارد است:

• عنوان مقاله که باید در انتخاب آن دقت کنیم و برای معرفی موضوع کافی و مناسب باشد و به بازدید بالای آن به هنگام سرچ نیز کمک کند.


• چکیده که شامل مهمترین نکات درباره متن مقاله است و با خواندن آن می‌توان فهمید که برایمان مفید خواهد بود یا نه.


• کلمات کلیدی که اصل و اساس مقاله بر آن‌ها بنا شده است و باید به دقت مشخص شوند.


• مقدمه که باید آن را به بیان پیشینه تحقیق و طرح فعالیت‌ها و مباحث مرتبط با آن اختصاص داد و به عبارتی خواننده را برای چیزی که در متن اصلی خواهد خواند آماده می‌کند.

• بدنه اصلی تحقیق که در آن باید موضوع را با دقت شکافت و شرح داد. داشتن یک ادبیات مناسب و دقت در انتخاب کلمات و جملات بسیار مهم است و باید نهایت سعی خود را کرد تا مقاله برای مخاطب قابل فهم باشد و او را با شما همراه کند.


• نتیجه‌گیری که بخش مهمی است و در آن باید نتایج و دستاوردهای بحث مربوطه را به تفصیل بیان کرد و تأثیرات آن‌ها را نیز از نظر گذراند. بدون نتیجه‌گیری مقاله ناتمام خواهد ماند.


• در نهایت ذکر منابعی که در تحقیق مورد استفاده قرار گرفته‌اند بسیار مهم است. اعتبار تحقیق و مقاله تا حد زیادی به اعتبار منابع آن بستگی دارد و باید در انتخاب آنها دقت کرد.

این تنها یک تصویر و شمای کلی از ساختار مقاله است اما در صورتی که قصد نوشتن مقاله را دارید باید این کلیات را بشکافید و به جزئیات نوشتن مقاله نیز توجه کنید، شرکت در کلاس‌ها و دوره‌های آموزش مقاله نویسی در این راستا بسیار مفید و راه‌گشا خواند بود.

معرفی انواع مقاله

اگر می‌خواهیم بدانیم انواع مقاله چیست باید در درجه اول به این نکته مهم توجه کنیم که مقالات را از نقطه نظرات گوناگونی می‌توان تقسیم‌بندی کرد. در اینجا انواع مقاله‌ها را بر اساس ساختار و بر اساس محل انتشار تقسیم ‎بندی و معرفی خواهیم کرد.

انواع مقاله علمی بر اساس ساختار

مقاله پژوهشی

این رایج‌ترین نوع مقالاتی است که در مجالات چاپ می‌شوند و برای انتشار گزارش کاملی از داده‌های تحقیقاتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. قالب مقاله پژوهشی برای بسیاری از زمینه‌های تحقیقاتی و مطالعاتی مناسب است و معمولاً شامل مقدمه (شرح فرضیات و پرسشهای تحقیق و اهداف مطالعه)، روش‌ها (شرح مفصل روش تحقیق)، نتایج و بحث درمورد نتایج است.

مقاله پژوهشی توسط پژوهشگرانی نوشته می‌شود که خود در فرایند تحقیق شرکت داشته‌اند و حال می‌خواهند یافته‌ها و تجربیات خود را با دیگران به اشتراک بگذراند. موضوع مقاله پژوهشی باید جدید و بدیع باشد و رعایت اخلاق حرفه‌ای به هنگام نوشتن آن بسیار مهم است.

مقاله مروری

این نوع مقاله خلاصه‌ای جامع از تحقیقات انجام شده درمورد یک موضوع خاص، انتقادات وارد شده به گذشتگان و نیز چشم‌اندازی است که جایگاه آن را در آینده نشان می‌دهد. مقاله مرور اغلب توسط بزرگان و پرچم‌داران یک حوزه خاص و با دعوت سردبیران مجلات نوشته می‌شوند.

این مقالات اغلب بازدید بسیاری دارند و توسط محققانی که به دنبال معرفی کامل یک موضوع خاص هستند خوانده و مورد استناد قرار می‌گیرند و معمولاً با توجه به حدود 100 مقاله تحقیقاتی اولیه نوشته می‌شوند و تعداد کلمات آنها بسته موضوع بین 8 تا 40 هزار کلمه است.

انواع مقاله مروری عبارت است از: مرور نوشتارها، مروری نقادانه، مرور تصویری، بررسی اجمالی، مرور سریع، مرور مفهومی، مرور سستماتیک و ... .

گزارش‌ها یا نامه‌های کوتاه

این مقالات گزارشهای مختصری هستند که بر مبنای مقالات پژوهشی نوشته می‌شوند و بسیاری از سردبیران معتقدند که برای بسیاری از محققین جالب خواهند بود و وجبات تحقیق بیشتر در یک زمینه را فراهم خواهند کرد.

از آنجا که این مقالات نسبتاً کوتاه هستند برای پژوهشگران و دانشمندانی که مقوله زمان در انتشار نتایج تحقیقات برایشان بسیار مهم و حیاتی است، مفید هستند (مثلا افرادی که در یک حوزه بسیار رقابتی فعال است یا اینکه تغییرات در آن حوزه بسیار سریع اتفاق می‌افتد).

این قالب اغلب دارای محدودیتهای طولانی مدت است و بنابراین برخی از جزئیات آزمایش و پژوهش ممکن است تا زمانی که نویسندگان یک مقاله پژوهشی آن را کامل نکرده باشند، اصلاً منتشر نشود.

مطالعات موردی

این مقالات معمولاً موارد خاصی از پدیده‌های جالب را گزارش می‌کنند و هدف از نوشتن مطالعات موردی این است که سایر محققان را از احتمال وقوع یک پدیده خاص آگاه کند.

این نوع مقالات اغلب در پزشکی و برای گزارش وقوع پاتولوژی‌های نو ظهور یا قبلاً ناشناخته مورداستفاده قرار می‌گیرند و در رشد و توسعه علمی نقش مهمی دارند.

مقاله نظری

این نوع مقاله پس از تفسیر و تحلیل دقیق نظر نویسنده را در خصوص موضوع جاری بیان می‌کند و حتی به نقد آن می‌پردازد. این مقالات بسیار کوتاه هستند، معمولاً نباید بیش از دو هزار کلمه باشند، اغلب به موضوعاتی می‌پردازند که خوانندگان بسیاری دارند و معمولاً شخصیت‌هایی از دنیای سیاسی، فرهنگی یا رسانه‌ای برای به اشتراک گذاشتن نقطه نظرات و عقاید خود به نوشتن این نوع مقالات می‌شوند.

نقد کتاب

این نوع مقاله در واقع ارزیابی انتقادی از یک کتاب است که در آن نویسنده به عنوان داور، محتوا و مضامین و تأثیر کلی آن را مورد بحث قرار می‌دهد. نقد کتاب معمولاً شامل خلاصه‌ای از نکات اصلی کتاب به همراه تحلیل و نظرات نویسنده و توصیه‌هایی برای خوانندگان است.

انواع مقالات بر اساس محل انتشار

مقالات ISI

ISI یک مؤسسه علمی است که به ارائه خدمات علمی می‌پردازد از جمله ایجاد پایگاهی از مجلات و کتب که تنها با داشتن معیارها و استانداردهای معین اجازه انتشار در آن را خواهند داشت. داشتن مقاله‌ ISI در رزومه اعتبار علمی فرد را تا حد زیادی بالا خواهد برد زیرا برخورداری از آن به معنای عبور از بسیاری فیلترهای سخت‌گیرانه است که ارزش علمی مقاله را تعیین می‌کنند.

مقالات اسکوپوس

اسکوپوس هم یک پایگاه اطلاعاتی مانند ISI است که با مؤسسات علمی مختلف تعامل و همکاری دارد. مقالات منتشر شده در این پایگاه در زمینه‌های مختلف نوشته شده‌اند و از شاخص Q برای رتبه‌بندی آنها استفاده می‌شود؛ Q1 بالاترین رتبه و Q4 پایین‌ترین رتبه را در میان مجلات خواهد داشت.

مقالات ISC

ISC نیز یک پایگاه داده واطلاعات است که استانداردهای سخت‌گیرانه‌ای برای چاپ مجلات و مقالات و کتن علمی دارد و به پژوهشگران و محققان دنیای اسلام اختصاص دارد.

مقالات کنفرانسی

این مقالات برای در واقع برای ارائه در کنفرانسها نوشته می‌شوند و در مقایسه با سایر مقالات اعتبار کمتری دارند.

چگونه مقاله بنویسم؟

حال که دانستیم مقاله چیست و انواع آن را بررسی کردیم می‌خواهیم ببینیم که چگونه مقاله بنویسیم. برای نوشتن مقاله پیش از هر چیز باید یک موضوع انتخاب کنید و از وجود منابع کافی در آن مورد اطمینان حاصل کنید. سپس باید بر اساس ایده‌هایی که دارید یک طرح اولیه و کلیه تهیه کنید.

بعد از آن باید شرحی دو قسمتی درباره موضوع بنویسید که شامل تعریف موضوع و تعیین هدف مقاله باشد. پس از آن بر اساس ایده‌ها و پرسش‌هایی که مطرح کرده‌اید باید بدنه اصلی مقاله را بنویسید، بهتر است مقدمه را پس از نوشتن بدنه اصلی کامل کنید زیرا این مقدمه است که خواننده را به خواندن متن مشتاق یا او را دلسرد می‌کند و بهتر از پس از تسط کامل و نهایی نوشته شود و جذاب باشد.

بعد از آن می‌توانید به شرح نتایج حاصل از پژوهش بپردازید؛ این قسمت باید کوتاه و در عین حال قوی و تأمین کننده اهدافی باشد که در ابتدا مشخص شده‌اند. مرحله آخر بررسی نهایی است که در آن باید به بازبینی مقاله بپزدازید، ساختار کلی و ترتیب مقالات را چک کنید و اشتباهات املایی و دستوری احتمالی را اصلاح کنید.

دانستن اینکه مقاله چیست و انواع آن کدام است برای کسانی که تازه در این راه قدم گذاشته‌اند بسیار مفید خواهد بود و تا حد زیادی از سردرگمی آنها خواهد کاست.

برای نوشتن مقاله باید از مهارت‌های خاصی برخوردار بود که به طرق مختلف می‌توان آنها را کسب کرد، داشتن مطالعه کافی و شرکت در دوره‌های آموزشی معتبر می‌تواند برای افراد بسیار مفید و کمک کننده باشد.

برای پیشرفت در دنیای علم، پذیرفته و دیده شدن باید بتوانید به خوبی ایده‌های خود را بیان کنید و همواره در تعامل با دیگر پژوهشگران باشید. چاپ مقالات در نشریه‌ها و مجلات معتبر به اعتبار علمی شما خواهد افزود و در جهان علم موقعیت بهتری به شما خواهد داد.