معرفی 10 مورد از کاربردی‌ترین تمرینات فن بیان

مهارت‌های فن بیان به هنر سخنرانی مؤثر در جمع اشاره دارد که شامل بیان واضح، داستان‌سرایی جذاب و ارائه مطمئن برای جذب و تأثیرگذاری بیشتر بر مخاطب است. تسلط بر مهارت‌های سخنرانی می‌تواند منجر به بهبود توانایی‌های ارتباطی، افزایش اعتماد به نفس و تأثیر بیشتر در محیط‌های شخصی و حرفه ای شود.

برای تسلط هر چه بیشتر بر مهارت‌های فن بیان تمرینات خاصی وجود دارد که انجام آن‌ها بسیار کمک کننده خواهد بود. در ادامه به بررسی برخی از این تمرینات خواهیم پرداخت.

اهمیت تمرینات فن بیان

همه ما می‌دانیم که کسب هر مهارتی بیش از هر چیز به تمرین کردن مستمر بستگی دارد. فن بیان هم در این میان مستثنی نیست. لازمه داشتن فن بیان خوب و کلام تأثیرگذار اطلاع از تکنیک های تقویت فن بیان مانند خوب گوش دادن، واضح صحبت کردن، استفاده از زبان بدن، گسترش دایره لغلت و ... است. اما به کار بردن این تکنیک‌ها هم به نوبه خود به تمرینات پیوسته بستگی دارد.

تمرین فن بیان به فرد کمک می‌کنند تا تأثیر کلام خود را افزایش دهد، اعتماد به نفس بالاتری داشته باشد، در انتقال ایده‌ها و افکار خود به دیگران موفق‌تر باشد و آن‌ها را با خود همراه سازد و ... . برای داشتن پاره‌ای مشاغل ناگزیر باید مهارت فن بیان را در خود تقویت کرد؛ مثلاً اگر فرد قصد اشتغال در پست‌های مدیریتی را داشته باشد، مدرس، مشاور یا سخنران باشد بدون تقویت این مهارت احتمالاً با موانع و مشکلاتی مواجه خواهد شد.

10 مورد از تمرینات فن بیان

با شرکت در یک دوره آموزشی فن بیان معمولاً فرد با تمریناتی آشنا می‌شود که مهارت او را بالا می‌برند و نحوه سخن گفتن او را بهبود می‌بخشند. برخی از این تمرین های فن بیان عبارتند از:

• 1. شرح یک تصویر: در این تمرین فرد ابتدا یک تصویر را انتخاب می‌کند و سپس در یک مدت زمان معین، مثلاً 30 ثانیه، آن را خوب تماشا و به جزئیاتش دقت می‌کند. پس از اتمام این مدت زمان فرد باید شروع کند به توصیف کردن تصویر در مدت زمان معین، مثلاً 2 دقیقه، به نحوی که مخاطب واقعی یا فرضی بتواند با تکیه بر توضیحات او آن تصویر را مجسم کند. می‌توان به تدریج مدت زمان توضیحات را افزایش داد. نکته مهم این است که فرد بتواند در طول مدت سخت گفتن واضح و بدون وقفه به تمرین ادامه دهد.

• 2. مشدد خوانی: این تمرین برای ادای واضح و کامل کلمات و تقویت تن صدا و لحن بسیار مفید خواهد بود. چند جمله روی کاغذ برای خود بنویسید و روی تک تک حروف آن علامت تشدید بگذارید. سپس سعی کنید آن‌ها را بخوانید و حروف را با شدت بسیار بالا بیان کنید.
• 3. بلندخوانی: این تمرین برای وضوح سخن و افزایش برد و حجم صدا بسیار مناسب خواهد بود. یک متن را انتخاب کنید و آن را با بالاترین صدا بخوانید، حواستان باشد که در طول تمرین از پایین آمدن صدای خود جلوگیری کنید. انجام این تمرین می‌تواند باعث ایجاد فشار بر حنجره شما شود، به همین خاطر لازم است که مدت زمان آن را به گونه‌ای انتخاب کنید که منجر به آسیب جدی نشود.
• 4. تندگویی: در هر مکانی که هستید یک سوژه یا شیء را به طور رندوم انتخاب کنید و سعی کنید به مدت 2 الی 3 دقیقه بدون وقفه درمورد آن بداهه‌گویی کنید. در طول این مدت از مکث کردن یا حتی فکر کردن پرهیز کنید. هر چه به ذهنتان می‌رسد را بیان کنید تنها چیزی که مهم است تکرار نام آن سوژه یا شیء خواهد بود. انجام این تمرین به طور مستمر سبب خواهد که فرد به تدریج در طول صحبت کردن دچار فراموشی نشود، تپق نزند و واژه کم نیاورد.

• 5. تمرین مداد: این تمرین برای افزایش قدرت لب و دهان، تقویت ماهیچه‌های فک و در نتیجه افزایش قدرت کلام و بسیار مؤثر خواهد بود. همچنین سبب افزایش انرژی مورد نیاز فرد برای سخنرانی خواهد شد. کافی است که یک مداد را به صورت افقی با دندان‌های خود نگه دارید و در همین حال شروع به صحبت کردن کنید. لب‌های شما باید به طور کامل باز و بسته شوند و کلمات‌تان تا حد ممکن واضح باشند. طبیعی است که در ابتدا عضلات فک و دهان شما با انجام این تمرین دردناک خواهند شد اما به مرور و با انجام مداوم آن دیگر خبری از درد نخواهد بود.
• 6. تمرین با رادیو: در این تمرین فرد باید پس از گوش دادن به صدای مجری‌ای که در حال اجرای برنامه رادیویی است آن را قطع کرده و سعی کند سخنان او را ادامه دهد. نکته مهم در این تمرین آن است که فرد سعی کند محتوا و لحن و صدا را تا حد ممکن به به لحن و صدا و محتوای مجری نزدیک کند. سعی کنید به تدریج و با افزایش مهارت مدت زمان تمرین را افزایش دهید.
• 7. توجه به زبان بدن: توجه به زبان بدن یکی از مهم‌ترین عوامل برای داشتن فن بیان قوی است. حالات بدنی فرد نقش مهمی بر انتقال کلام و تصور دیگران از فرد دارد. پس لازم است که روی زبان بدن خود کار کنید و مطمئن شوید که حالات و حرکات آن در هماهنگی کامل با عبارتی هستند که بیان می‌کنید.

• 8. تغییر لحن: داشتن لحن و آهنگ یکنواخت به هنگام سخن گفتن می‌تواند برای مخاطب خسته کننده باشد پس سعی کنید در طول سخن گفتن و متناسب با معنای کلام لحن خود را تغییر دهید. برای تمرین این مهارت می‌توانید یک متن را انتخاب کنید و آن را با لحن‌های مختلف بخوانید. مثلاً یکبار با لحن شاد و دفعه بعد با لحن غمگین و ... .
• 9. حرف زدن با دهان بسته: در این تمرین فرد باید دندان‌های خود را روی هم بگذارد و سعی کند که تنها با تکان دادن لب‌های خود، با نهایت وضوح حرف بزند. این تمرین نیز به تقویت ماهیچه‌های فک کمک خواهد کرد و همچنین به تدریج سبب خواهد شد که کلام شما از شفافیت بیشتری برخوردار گردد.
• 10. حذف تکیه کلام و آواهای اضافی: چند دقیقه صحبت کنید و صدای خود را ضبط کنید. سپس به آن گوش دهید و در صورت شنیدن تکیه کلام‌های خاص یا آواهای اضافی مانند "عههههه" "اووووم" و ... با تمرین مداوم سعی کنید آن‌ها را از سخنان خود حذف کنید. این اضافات کلامی می‌توانند تمرکز مخاطب را به هم بزنند یا حتی او را عصبی کنند.

سخن پایانی

مواردی که در بالا به آن‌ها اشاره شد تنها بخشی از تمرینات فن بیان هستند. اگر مایل به یادگیری این مهارت هستید می‌توانید درمورد آن تحقیق کنید، از افراد متخصص بپرسید که چه کتابی برای فن بیان خوب است و مهمتر از همه اینکه با مراجعه به مؤسسات معتبر در دوره‌های آموزش فن بیان شرکت کنید و از تجارب اساتید برجسته این حوزه برخوردار شوید.

برخورداری از مهارت فن بیان به معنای بهبود رابطه فرد با دیگران خواهد بود که به نوبه خود بهبود کیفیت زندگی را از جهات مختلف به همراه خواهد داشت. با انجام تمرینات فن بیان به طور مستمر و پیوسته، فرد به تدریج متوجه پیشرفت و بهبود سخن گفتن خود خواهد شد.