گیربکس at چیست؟ + معرفی اجزای و نحوه کار آن

گیربکس اتوماتیک at یا Automatic Transmission، یکی از گیربکس‌های اتوماتیک رایج و پرکاربرد است. استفاده از این نوع گیربکس که به آن گیربکس سیاره‌ای نیز می‌گویند امکان تعویض خودکار دنده، بدون دخالت دست، را فراهم می‌کند.

بنابراین با وجود آن‌ها پدال کلاچ حذف می‌شود جای آن را سیستم‌های هیدرولیک و مبدلهای گشتاور می‌گیرند. این گیربکس بر اساس سرعت ماشین، بار موتور و ... تصمیم به تعویض خودکار دنده می‌گیرد. بدیهی است که استفاده از آنها در ساختار خودرو باعث می‌شود که افراد تجربه بهتری از رانندگی داشته باشند.

معرفی اجزاء گیربگس اتوماتیک at

حال که دانستیم گیربکس at چیست باید اشاره کنیم که اجزاء سازنده این گیربکس عبارتند از:

• مبدل گشتاور یا تورککانورتر: یک مبدل گشتاور در ساختار گیربکس اتوماتیک همان کاری را می‌کنند که دیسک و صفحه در گیربکسهای دنده دستی انجام می‌دهند. مبدل گشتاور خود از سه قطعه اصلی یعنی پمپ، استاتور و توربین. این اجزاء در کنار همدیگر کار انتقال نیرو از موتور به گیربکس به وسیله مایع هیدرولیک را انجام می‌دهند.



• مجموعه دنده سیاره‌ای: این مجموعه دنده در گیربکس اتوماتیک در واقع جایگزین دنده‌های مختلف در گیربکس دستی هستند. این مجموعه با نوع حرکت خود وظیفه تغییر سرعت و گشتاور خروجی موتور را بر عهده دارد.



• سیستم کنترل‌کننده هیدرولیکی: این سیستم خود از اجزاء مختلفی مانند اویل پمپ، کانالهای روغنی و شیر برقی تشکیل شده است. این سیستم از مایع تحت فشار استفاده می‌کند تا کلاچها را درگیر و جدا کند و از این طریق امکان تعویض دنده را فراهم می‌کند.



• بدنه سوپاپ: این بخش یکی از اجزاء مهم گیربگس at است که با استفاده از مجموعه‌ای از سوپاپها و معابر جریان مایع هیدرولیک را هدایت می‌کند تا به نتیجه مطلوب برسد.



• واحد کنترل الکترونیکی: همین واحد کنترل الکترونیکی است که مواردی مانند سرعت خودرو، بار موتور و ... را کنترل می‌کند و از این اطلاعات برای تعویض به موقع دنده و تنظیم گیربکس استفاده می‌کند.




گیربکس at چگونه کار می‌کند؟





بیایید حال که دانستیم اجزاء تشکیل دهنده گیربکس at چیست به نحوه عملکرد آن بپردازیم.





در واقع مبدل گشتاور نیرو را از موتور دریافت می‌کند و پس از کنترل و تعدیل، از طریق شفت وروردی آن را به گیربکس منتقل خواهد کرد. سپس گیربکس آن را به شفت میانی که مجموعه دنده‌های سیاره‌ای به آن متصل هستند انتقال می‌دهد.








آخرین مجموعه دنده که به شف خروجی وصل است کار مشخص کردن ضریب دنده بر حسب سرعت را بر عهده خواهد داشت. در واقع مجموعه دنده‌ها با هم در ارتباط هستند و در کنار یکدیگر به تنظیم سرعت دنده اصلی می‌پردازند.





وظیفه فعال و درگیر کردن کلاچها را نیز سیستم کنترل کننده هیدرولیکی بر عهده دارد که از طریق فعال کردن شیر برقی مربوط به هر کلاچ، حرکت پرفشار روغن و قفل کردن کلاچ‌ها با ایجاد فشار، دنده‌های سیاره‌ای را به سرعت معین می‌رساند.





مزایا و معایب استفاده از گیربکس اتوماتیک at چیست؟





مزایای استفاده از گیربکس اتوماتیک at عبارتند از:





با استفاده از این نوع گیربکس دیگر لازم نیست که راننده در سرعتهای مختلف مدام دنده عوض کند و این باعث می‌شود که تجربه بهتری از رانندگی در فضاهای شلوغ شهری و گیر کردن در ترافیک داشته باشد.





استفاده از این نوع گیربکس باعث خواهد شد با تفاوت سرعت و موقعیت، دنده به طور خودکار عوض شود و دیگر لازم نیست راننده به خود زحمت این کار را بدهد. این امر باعث می‌شود که فرد رانندگی آرامتر و مطمئن‌تری را تجربه کند.





تعویض مداوم دنده بخش مهمی از توجه راننده را به خود جلب می‌کند و در صورتی که دیگر لازم نباشد این کار را انجام دهد می‌تواند با تمرکز بیشتر و حواس جمع به رانندگی خود ادامه دهند.





استفاده از این نوع گیربکس کار رانندگی را برای افراد کم توانی که توانایی حرکتی محدودی دارند بسیار راحت‌تر می‌کند.





استفاده از گیربکس اتوماتیک at مصرف سوخت ماشین را به میزان قابل توجهی کاهش خواهد داد.





با استفاده از این نوع گیربکس علاوه بر راحتی و تجربه رانندگی بهتر به خاطر تعویض نرم دنده، ایمنی افراد نیز به طرز چشمگیری افزایش پیدا خواهد کرد.

استفاده از آن استهلاک موتور را کمتر و عمر مفید آن را بیشتر می‌کند.








معایب استفاده از گیربکس اتوماتیک at عبارتند از:





به خاطر استفاده از تکنولوژی پیشرفته و پیچیده‌تر هزینه تولید و ساخت این گیربکسها معمولاً بالا است و همین باعث می‌شود که در موقایسه با انواع دستی گرانتر باشند.





به همان نسبت که هزینه تولید آنها بالا است، هزینه تعمیر و نگه‌داری از آنها هم به خاطر استفاده از قطعات پیچیده و متنوع بسیار بالاتر از نوع دستی است.





ممکن است اتلاف انرژی در آنها بیشتر باشد.



برخی رانندگان معتقدند که استفاده از دنده دستی باعث می‌شود آنها کنترل بیشتری بر ماشین داشته باشند.



در برخی موارد مانند زمان شتاب‌گیری و ... ممکن است پاسخگویی با تأخیر اتفاق بیفتد.






حال که دانستید گیربکس اتوماتیک at چیست و چه مزایا و معایبی دارد لازم است به این نکته نیز اشاره کنیم که گیربکس cvt نیز در کنار این نوع یکی از گیربکس‌های محبوب و پرطرفدار است و دانستن تفاوت گیربکس cvt و at می‌تواند به شما کمک کند که انتخاب بهتری داشته باشید.





گریکس‌های cvt از ضریب دنده بالایی برخوردار هستند و این یعنی افزایش راندمان خودرو و کاهش مصرف سوخت آن، در حالی که گیربکس‌های at به دنده‌های 4 تا 6 سرعته و بیشتر محدود هستند.





همین برخورداری از ضریب دنده بالا باعث می‌شود که با استفاده از گیربکس نوع cvt رانندگی بسیار راحت‌‌تر شود زیرا تنظیم ضریب دنده به قدری ظریف و با دقت انجام می‌شود که راننده اصلاً متوجه تعویض دنده نخواهد شد. گیربکس cvt معمولاً به نگهداری و رسیدگی بالا نیز نیازی ندارد.





نکات مهم درمورد نگهداری درست از گیربکس اتوماتیک AT و جلوگیری از خرابی آن





همانطور که گفتیم هزینه تعمیر و تعویض انواع گیربکس اتوماتیک، از جمله گیربکس at، پایین نیست. پس بهتر است با رعایت برخی نکاتی که در ادامه به آنها می‌پردازیم از آنها خوب نگهداری کنیم و تا حد امکان مانع خرابی آنها شویم.





مایع هیدرولیک آن را به طور منظم بررسی و در صورت لزوم تعویض کنید. داشتن عملکرد مناسب و گرم نشدن بیش از حد به شرایط مطلوب مایع هیدرولیک وابسته است. زمان بررسی و تعویض آن به شرایط رانندگی هر فرد بستگی دارد.





فراموش نکنید که پس از پارک کردن ماشین ترمز دستی را بکشید. انجام ندادن این کار باعث می‌شود که گیربکس تحت فشار بماند.





نکات مهم برای رانندگی صحیح را رعایت کنید. از شتاب گرفتن یا ترمز کردن به طور ناگهانی جداً خودداری کنید، این کار باعث می‌شود که سیستم انتقال تحت فشار قرار بگیرد و در نتیجه خراب شود. در سرازیری طولانی از دنده سنگین استفاده کنید. در هنگام استفاده از یدک‌کش چرخ‌های محرک را از زمین بلند کنید یا از کفی استفاده کنید. برای رانندگی در ترافیک خودرو را روی دنده 1 یا دو قرار دهید و ...





در هنگام بروز احتمالی یک مشکل یا ایراد خاص حتماً به تعمیرکاران حرفه‌ای و قابل اعتماد و نمایندگی‌های معتبر مراجعه کنید. افراد غیرحرفه‌ای ممکن است با تشخیص نادرست باعث گسترش مشکلات شوند.





سرویس دوره‌ای و تعویض روغن گیربکس را فراموش نکنید و از کیفیت روغن‌هایی که از آنها استفاده می‌کنید مطمئن شوید.



سخن پایانی



استفاده از گیربکس های اتوماتیک به قدری تجربه رانندگی را بهتر و مطمئن‌تر می‌کند که اغلب افراد ترجیح می‌دهند با وجود هزینه‌های بالاتر از چنین سیستمی بر روی خودرو خود برخوردار باشند. به همین دلیل هم روز به روز بر تعداد چنین خودروهایی افزوده می‌شود. این به معنای افزایش تقاضا در حوزه تعمیر این گربکس‌ها و نیاز بیشتر به تعمیرکاران حرفه‌ای است.